Cuma Verilen Sala « Adetler ve İnanışlar
Ezan Müslümanlıkta namaz vaktini bildirmek ve namaza
çağırmak için minareden yüksek sesle ve makamla okunan, kalıplaşmış
kutsal sözlerdir.
Hicretten sonra Medine'de uzakta oturan Müslümanlara namaz vaktinin
geldiğini bildirmek gerekiyordu. Boru veya çan çalınması, ateş
yakılması, mescidin damına bayrak asılması başka dinlere ait
özelliklerdi. Önceleri bu çağrı görevi Bilal-i Habeşi'ye verildi. O
sadece yüksek sesle 'el-salat' (namaza) veya 'el-salatu cemian' (toplu
olarak namaz) diye sesleniyordu. Namaz vakitleri bir süre böyle
bildirildi.
Bir gün Abdullah bin Zeyd gördüğü rüyada öğrendiği sözleri Hz.
Muhammed'in isteği ve onayı ile Bilal-i Habeşi'ye öğretti. Böylece
sözleri kesinleşen ezan o tarihten sonra İslam dininin en önemli
simgelerinden biri haline geldi. Ezan önceleri yüksek binaların
üzerinde okunuyordu, ilk minare hicretin 58. Yılında Muaviye
zamanında Mısır Valisi Mesleme bin Muhalled tarafından Amr Ibnül-As
camiinin yanına yapıldı.
Müslüman ülkelerde ezanla doğup, ezanla yaşayanlar için ezan yaşamın
ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak cuma günleri, cuma namazından önce
verilen salanın ne anlama geldiğini çoğu kişi bilmez. Bir cenaze
olduğunda da verildiğinden bazıları salanın ölümle ilgili olduğunu
sanır.
'Sala', dua, namaz, ahret anlamlarına gelir. Genel anlamda Hz.
Muhammed'e Allah'tan selam ve esenlik dileyen bestelenmiş dualardır.
Salanın tarihi ezana göre oldukça yenidir. Müslümanlığın
başlangıcında minarelerden sala vermek adeti yoktu. Cuma namazından
önce sala verilmesi usulü ilk defa 1300 yılında Mısır hükümdarı
Melik Nasır Kalavun'un emriyle uygulamaya sokulmuştur.
Salavat, Hz. Muhammed'e ve onun soyundan gelenlere saygı ifade etmek
için okunan dualardır. İnsanların tehlikeli bir durumla karşılaşınca
'salavat getirmesi' deyimi de buradan kaynaklanır. Sala vermek bir
açıdan minareden salavat okuyarak namazı haber vermek olarak da
kabul edilebilir.
Sala eskiden çeşitli vesilelerle daha sık verilirmiş. Zamanımızda
genellikle cuma namazları, bayram namazları, zaman zaman da sabah
namazlarından önce verilmektedir. En bilineni cuma günleri namazdan
bir saat veya 45 dakika önce verilen cuma salaşıdır.
Cenaze için kılınacak namazı haber vermek amacı ile de sala verilir.
Eskiden cenaze salası sadece önemli, hatırlı, varlığı yaşadığı
çevreye şeref ve itibar kazandırmış kişiler için verilirmiş.
Günümüzde yakınlarının talebi halinde herkes için verilmektedir.