Çatalı Sol Elle Tutma « Adetler ve İnanışlar
Resmi yemeklerdeki en sıkıcı durumlardan biri de
budur. Sağ ellerini kullanan insanlar için sol elle çatala
hükmetmeye çalışmak sıkıntı verir. Hele etin yanında, aynı tabakta
pilav da varsa, sol eldeki çatalla pirinç tanelerini düşürmeden ağza
ulaştırmak gerçekten alışkanlık ister. Bereket çorba kaşığı için
böyle bir kural yok da sıcak çorbayı üstümüze başımıza dökmeden
içebiliyoruz.
Çatal - bıçak ile yeme adabımızı, kökeni saray ve asil sınıfına
dayanan Avrupa kültüründen almışızdır. Her zaman rahat hareket
etmeyi seven Amerikalılar ise bu görgü kuralına pek uymazlar. Eti
sağ ellerindeki bıçakla kesip, ellerindeki çatal ile bıçağı takas
ettikten sonra sağ ellerine aldıkları çatalla yerler.
Yemekte eti kestikten sonra bıçağı masaya bırakarak çatalı soldan
sağa alıp eti ağza götürmek, sonra çatalı sola, bıçağı tekrar sağ
ele almak ve bu hareketi yemek boyunca tekrarlamak yemek yeme hızını
düşürür. Yemeği yavaş yemek bazı toplumlarda yemeğe saygı ifadesi
olarak görülürken, bazı toplumlarda ise bu davranış yemek adabı
bakımından saygısızlık olarak karşılanır.
Bir görüşe göre Amerikalıların çatalı tutuş şekillerinin ardında
rahatlık değil alışkanlık yatıyor. 1700'lü yılların ortalarına kadar
Amerika çatalsız bir toplumdu. İnsanlar yemek yerken sadece bıçak ve
kaşık kullanıyorlardı. Kaşık kesilen eti tutmaya yararken bıçak hem
kesmeye hem de batırıp ağza götürmeye yarıyordu. Daha sonraları
sofralardaki bıçakların uçları yuvarlaklaştı. Eti kestikten sonra
kaşığı sağ ele alıp eti ağza götürmek alışkanlığı başladı. Çatal
kullanılmaya başlanınca da aynı alışkanlık devam etti.
Avrupalılar ise aradaki bu kaşık kademesini hiç yaşamadılar. Yemeği
ağza götürmek bakımından doğrudan bıçaktan çatala geçtiler. Yemeğin
temposunu düşürmek gibi bir görgü kuralları yoktu. Sağ elini
kullanan bir insan için bıçağı sol elle ileri geri hareket ettirip
eti kesmek zordu ama sol elle çatalı ete batırıp ağza götürmeye
alışılabiliyordu. Asil sınıfının her zaman zorlayıcı ve gösterişe
yönelik nezaket kuralları, çatal kullanımı halka yayılınca da devam
etti.
Avrupa'da ve oradan yayılan kültürlerde, yemek süresince çatalın sol,
bıçağın sağ elde tutulması gelenek haline geldi. Avrupalılar çatalı
ellerinde tutarlarken çatalın uçları yere bakar. Amerikalılar ise
çatalı sağ elde uçları yukarı bakacak şekilde tutarlar.
Yemekten sonra tatlı yenilirken çatalın sağ elde olması ise hiçbir
kültürde görgüsüzlük anlamına gelmiyor.