Pervanelerin Işığa Gelmesi « Hayvanlar Dünyası
Pervane, geceleri ışık
etrafında dönüp duran kelebeklere verilen addır. Dilimize Farsça'dan
giren pervane kelimesi, devamlı dönüp duran şeyleri nitelendirmek
için kullanılır. Gemilerdeki, uçaklardaki pervanelerin isimleri de,
büyük bir ilgi ile birine bağlanmak anlamında kullanılan 'pervane
olmak' deyimi de buradan gelir.
Birçok bitki ve hayvan ışığın geldiği yöne yönelirler. Buna 'pozitif
fototropizm' deniliyor. Tahta kurulan 'negatif fototropizm'
gösterirler. Gündüzleri karanlık yerlerde saklanıp, geceleri yiyecek
aramaya çıkarlar. Pervaneler ise karmaşık bir 'fototropizm'
gösterirler. Parlak güneş ışığından kaçarlar, alaca karanlıkta
ortaya çıkarlar ama parlak lamba ve ampullere yönelirler.
Pervanelerin düşmanlarının çoğu gündüz avlanırlar. Pervaneler gece
dolaşmakla düşmanlarından sakınmış olurlar ama bir sokak lambası
veya yanan bir ampul, onlar için bütün düşmanlarından daha
tehlikelidir. Bir ışık kaynağını görünce hipnotize olmuş gibi büyük
bir coşkuyla, baş döndürücü bir hızla etrafında dönmeye başlarlar.
Bu şuursuz uçuşları sırasında ya yarasalara yem olurlar ya da
sonunda ışık kaynağına yapışarak yanıp giderler.
Pervanelerin ışık kaynaklarına düşkünlükleri, onları Ay ışığı ile
karıştırmalarından kaynaklanıyor. Pervaneler geceleri Ay ışığı
sayesinde yönlerini buluyorlar. Geceleri, sabit bir referans noktası
olarak Ay'ı kabul edip, onu bir taraflarına alarak düz bir hat
üzerinde yol alıyorlar.
Parlak bir suni ışık gördüklerinde de onu Ay ışığı sanıp, bir
taraflarına alıp uçtuklarını sanıyorlar. Işık kaynağını hep sabit
noktada görebilmek için de etrafında daireler çizmek zorunda
kalıyorlar.
Işığın parlaklığı ve bir türlü hedefe varamamaları, pozisyonlarını
muhafaza etmelerini güçleştiriyor. Yörüngeleri daralıyor, gittikçe
küçük daireler çizerek uçuyorlar ve sonunda ışık kaynağına
çarpıyorlar.