Kuşların Göç Etmesi « Hayvanlar Dünyasi
Kuşların kış aylan gelirken
niçin güneye, ılıman bölgelere göç ettiklerinin nedeni herkes
tarafından bilinir. Kışın beslenemeyecekleri için göç ettikleri
bilgisi genel anlamda doğrudur ama kuşların göçü sanıldığı kadar
basitçe izah edilebilecek bir olay değildir.
Kuşların göç nedenlerinin atalarından, buzul çağı zamanlarından
kalma olduğunu ileri sürenler de var. Ancak günümüzdeki görüşler,
kuşların iç biyolojik takvimlerine göre belirli zamanlarda hormonal
dengelerinin değiştiği, uzun bir yolculuğa hazırlık olarak
vücutlarında yağ depolama miktarlarını arttırdıkları, kışı
beklemeden hava şartlarındaki değişiklikleri hissettikler an göç
yollarına düştükleri şeklinde.
Bu görüşlere göre kuşlar Eylül ayı civarında göçe başlasalar bile
yağ depolamaya çok daha önce, yazın en sıcak günlerinde başlıyorlar.
Belki kar yağışının geleceğini bilmiyorlar, belki de göçmen kuşlar
hayatlarında hiç kar görmediler, karlı ortamda yaşamadılar,
yiyeceksiz kalmadılar ama göçme işini tecrübeleriyle değil biyolojik
takvimleri ve bunun tetiklediği hormonal değişimler sayesinde
otomatik olarak yapıyorlar.
Soğuk havalar gelirken kuşların daha ılıman yerlere göç etmeleri
tamam da göç ettikten sonra niçin tekrar geri dönüyorlar? Daha sıcak
iklimlerde yaşamak, bol yiyecek bulmak, daha mutlu olmak için
yüzlerce kilometre yol git, sonra da gerisin geriye dön.
Bu, biraz insanların yaz aylarında yazlığa gidip dönmelerine
benziyor ama insanlarda durum farklı, çocukların okulları,
ebeveynlerin işleri var. Gerçi insanlarda da göçmenlik yaygın ama
onlar göç ettikleri yerlerde kalırlar. Zaten bu düşünülmüş, belirli
bir ihtiyaç ve amaç uğruna yapılmıştır. Kuşların bu göç işini oturup
düşünerek yapmadıkları bir gerçek.
Kuşların göç ettikten sonra baharda tekrar geri dönmelerini uzmanlar
çeşitli sebeplere bağlıyorlar. Birinci sebep, şüphesiz baharda kuzey
yarımkürenin ısınması. Bu mevsimde gündüzlerin uzaması nedeniyle
yiyecek arama sürelerinin artması ve ana besinleri olan böceklerin
çoğalması da diğer sebepler.
Bu arada güney yarımkürede bu kadar kuşu besleyecek yiyecek olmaması
aksine kuş avlayarak beslenen hayvanların çok olması da ilkbahardaki
geri dönüşe etken. Bütün bu nedenlere rağmen geri dönüş sinyalini
yine de biyolojik takvimlerinin verdiği biliniyor.
Kuşların göç ettikten sonra geri dönmeleri kadar, Ekvator
Afrikası'ndan dönen bir kuşun Doğu Anadolu'da bir ahırda bir evvelki
yıl yaptığı yuvayı tekrar bulabilmesi de ilginçtir. Yapılan
araştırmalar göstermiştir ki, göçmen kuşların başlıca dayanak
noktalan gündüz Güneş, geceleri ise yıldızlardır. Hava kapalıysa
akarsular, dağlar gibi yeryüzündeki coğrafik şekilleri kullanıyorlar.
Göçmen kuş türlerinin bir çoğunun yolculuklarında yerin manyetik
alanından da faydalandıkları tespit edilmiştir.
Yakıt olarak vücutlarındaki yağı kullanan kuşların göç süresince kat
ettikleri mesafeler de inanılmazdır. Örneğin dış görünüşü ile diğer
kırlangıçların aynısı olan Kutup Denizi Kırlangıcı her yıl
Arktika'dan Antarktika'ya ve tersine 17 000, toplam 35 000 kilometre
uçar. Ama birbirinin benzeri iklimde ve buzlarla kaplı bu iki yer
arasında gidip gelmekte ne bulur bilinmez.