Trafik Işıklarının Renkleri « Genel
Trafik ışıkları uygulaması, önceleri demiryollarının
trenleri kontrol için uyguladığı sinyaller Örnek alınarak
başlamıştır. Demiryolları idaresi kırmızı rengi 'dur' sinyali olarak
seçmişti. Kırmızı renk kan rengi olduğundan asırlar boyu tehlikenin,
tahribatın ve ölümün simgesi olmuştur. Demiryolları ilk faaliyete
geçtiği 1830'lu yıllarda 'ikaz' ışığının rengi yeşil, 'geç' ışığının
ise beyazdı.
Bir süre sonra beyaz sinyal problem yaratmaya başladı. Beyaz renkli
'geç' sinyali diğer sokak lambaları ile karıştırılabiliyordu. Ama
daha da kötüsü 'dur' işaretlerine konulan kırmızı mercekler
yerlerinden düşünce ışık beyazlaşıyor, 'geç' sinyali olarak
algılanıyor ve kazalara yol açabiliyordu.
Sonunda demiryolcular kırmızıyı 'dur', yeşili 'geç' sarı rengi de 'ikaz'
sinyali olarak kullanmaya başladılar. Bilindiği gibi sarı, renk
spektrumu içinde en göz alıcı renktir. Böylece makinist bir sinyalin
bulunması gereken yerde beyaz ışığı görürse, bir şeylerin yanlış
olduğunu anlıyor ve tedbirini alıyordu.
Karayollarına gelince, yollarda sadece atların ve at arabalarının
bulunduğu tarihlerde bile dünyanın büyük şehirlerinde trafik sorundu.
İlk trafik lambası otomobillerin ortaya çıkmasından çok önce 1868'de
Londra'da kullanıldı. Gazla yakılan ve bir eksen etrafında
döndürülebilen kırmızı ve yeşil lambalar bir yıl sonra patlayıp,
kendilerini çeviren polisi de yaralayınca bu uygulama ortadan kalktı.
Ama öte yandan otomobillerin ortaya çıkması ve şehirlerde dolaşmaya
başlamalarıyla birlikte durum iyice kötüleşti. Çeşitli şehirlerde
değişik uygulamalar yapıldı. Demiryollarındaki uygulama örnek alındı
ama demiryollarında birbirine paralel iki hat vardı. Bu sistem iki
yolun kesiştiği kavşaklarda işe yaramıyordu.
Sonunda günümüzdekilere benzeyen ilk elektrikli otomatik trafik
lambasını, ilkokul mezunu ve ABD'deki Cleveland'da otomobil sahibi
ilk siyah olan Garrett Morgan geliştirdi. 1914'de ilk denemelerine
başlayan Morgan 1923'de de patentini aldı. Morgan 1963'de ölümünden
az önce patentini 40 bin dolara General Electric firmasına sattı.
Morgan'ın lambaları demiryollarına benzer şekilde bir "T" üzerinde
kırmızı ve yeşil iki lambadan ibaretti. Çok geçmeden ikaz anlamında
sarı lamba da ilave edildi ve uygulama bütün dünyaya süratle yayıldı.
Aradan geçen yıllara rağmen sarı renk hala 'ikaz' anlamındadır ama
günümüz sürücüleri onu 'geç' sinyali olarak algılıyorlar.