Ütü Nasıl Düzleştirir « Genel
Kumaşlar yan yana uzanan ve gözle görülmeyen
liflerden, yani bir çeşit tellerden meydana gelmişlerdir. Liflerin
molekülleri ince-uzun olup birbirlerine gevşekçe zincirleme
bağlıdırlar. Bu bağlar çözülüp açıldıklarında ve düzensiz şekilde
oluştuklarında, liflerin de düzgünlüğü bozulmuş dolayısı ile kumaş
buruşmuş olur.
Pamuklu kumaşlar selüloz moleküllerinden oluşurlar. Bu moleküller
birbirlerine hidrojen bağlan ile bağlıdırlar ve bu bağlar da yeterli
ısı ve çok az miktarda su ile kırılabilirler. Su ile şişen liflerin
kırılan molekül bağları, ütü kumaşın üzerindeyken düzgün bir şekilde
tekrar bağlanırlar ve ütü kaldırıldığında kumaşta düzgün ve pürüzsüz
bir yüzey oluştururlar.
Görüldüğü gibi ütülemede ısı ve su, kumaşın moleküllerindeki
bağların şişerek kırılmalarını, ütünün ağırlığı da onların preslenip
tekrar düzgün bir şekilde bağlanmalarını sağlıyor. Bu nedenle
pantolonu yatağın altına koymak gibi susuz ve ısısız yöntemler
kumaşın ütülemede olduğu gibi düzleşmesini sağlayamaz. Kuru bir
pamuklu kumaştaki buruşuklukları soğuk bir ütü ile asla
düzeltemezsiniz.
Pamuklunun dışındaki kumaşlarda uzun-zincir moleküllerin
birbirlerine bağlanış şekilleri farklı da olsa ütülemenin etkisi
aynıdır. Örneğin, yünlü kumaşlarda ortak bağlar çapraz şekildedirler.
Bazı kimyasalları kullanarak, bu bağları kırıp sonra ütü ile
şekillendirmek suretiyle, kumaş kalıcı olarak pilili yani kıvrımlı
veya büzgülü hale getirilebilir.
Naylon, polyester ve benzeri esaslı kumaşların yapıları ise ısıya
hassastırlar. Onları ütülerken ısının kontrollü uygulanması gerekir.