Tükenmez Kalem « Genel
Kalemin tarihi yazınınkinden de eskidir. İlk insanlar
sivriltilmiş çakmak taşları ile hayvan kemiklerinin üstüne resim
kazırlardı. Türkçeye Arapçadan geçen kalem sözcüğünün kaynağı 'kamış'
anlamına gelen eski Yunanca 'kalamos' sözcüğüdür.
Mısır, Yunan ve Roma medeniyetlerinde saz ve bambu gibi bitkilerin
içi boş saplarından yapılmış kamış kalemler kullanılırken, Ortaçağda
kağıdın üretimi ile beraber, kaz, kuğu, karga gibi kuşların
kanatlarındaki tüylerin mürekkebe daldırılması şeklinde kullanılan
tüy kalemler yaygınlaştı.
Mürekkepli metal kalemler aslında ta Romalılar devrinden beri
biliniyordu ama John Mitchell adlı bir İngiliz 1822'de ilk kez
makine yapımı çelik ucu imal etti. Dolmakalemler ise sertleştirilmiş
yapay kauçuğun elde edilmesinden sonra yapılabildi.
Tükenmez kalem adı ile bilinen bilye uçlu kalemin son yılların bir
buluşu olduğu sanılır. Halbuki bu kalemin ilk modeli 1880 yıllarında
ortaya çıkmış ama pek rağbet görmemiş, seri üretimine geçilememiştir.
Alakasız gibi gözükse de tükenmez kalemin tekrar gündeme gelmesinde
uçakların gelişmesinin etkisi olmuştur. Uçaklar 2-3 bin metreye
çıkınca hava basıncı oldukça azalır. Dolmakalemin haznesinde
atmosferik basınç altında doldurulan mürekkep dışarıdaki basınç
düşük olunca kendiliğinden akıp yazıları da, giysileri de berbat
ediyordu.
İkinci Dünya Savaşı'nda Amerikan Hava Kuvvetleri uçuş personeli için
havada kullanabilecekleri, mürekkep akıtmayacak bir kaleme ihtiyaç
duydu. Bilye uçlu kalem aranan bu özelliklere sahipti. Başlangıçta
sadece havacılar tarafından kullanılırken kısa zamanda geniş halk
tabakalarına da yayıldı.
Tükenmez kalemlerde mürekkep kağıda, pirinç uçtaki yuvaya
yerleştirilmiş olan minik bir bilye aracılığı ile aktarılır. Normal
yazı kalemlerinde bu bilyenin çapı l milimetre, daha ince yazılar
için 0,7 milimetredir. Bilye mürekkebin yuvadan dışarı çıkmasını
önler ama yuvasında döndükçe yüzeyine sıvanan mürekkebi kağıda verir.
Tükenmez kalem mürekkebi, dolma kalem mürekkebinden daha farklı,
özel bir kimyasal birleşime sahip olup çabuk kuruyan türdendir.
Mürekkep uca sürekli ve düzgün olarak geldiğinden dolgun, temiz ve
lekesiz bir yazı yazılmasını sağlar. Genellikle bir tükenmez kalemin
2-3 kilometre boyunda bir çizgi çizmeye yetecek kadar mürekkebi
vardır.
Tükenmez kalemdeki bilye uç, kağıt üzerinde dolma kalem ucundan çok
daha az bir sürtünmeyle ve çok daha çabuk hareket edebildiğinden
yazma hızı büyüktür ancak bilye ucun kağıt üzerine sürekli olarak
değmesini sağlamak için kalemi daima kuvvetle bastırmak gerekir, bu
nedenle de parmaklar daha fazla ve çabuk yorulurlar.