Sesle Bardak Kırma « Genel
Yapılabilir ve teorik olarak mümkündür. Hatta ünlü
tenor Cruso'nun bunu başardığı rivayet edilir. Rezonansını
tutturabilirseniz sadece bardak değil başka birçok şeyi
kırabilirsiniz. Peki öyleyse, nedir bu rezonans?
Salıncakta bir çocuğu salladığınızı düşünün. Salıncak size gelirken,
tam en üst noktaya ulaşmadan salıncağı itmeye kalkışırsanız, onu
yavaşlatırsınız. Ancak salıncak size doğru gelirken, itmeyi hep en
üst noktada yaparsanız, her seferinde aynı kuvvetle itseniz bile,
salıncak gittikçe hızlanacaktır.
Salıncak kendi tabii frekansı ile, diyelim ki, dakikada 30 salınım
yaparak sallanıyordu. Siz de dışardan bir kuvvet, fakat aynı
frekansta bir kuvvet uyguladınız. Bu iki frekans çakıştı ve salıncak
da bu nedenle gittikçe hızlandı.
Salıncak örneğinde olduğu gibi, her cismin bir kendi tabii frekansı
vardır. Cisimlere kendi tabii frekansları ile çakışan bir frekansta
her hangi bir kuvvet uygularsanız rezonans denilen kontrolsüz bir
ortam oluşabilir.
Eğer önünüzde duran bir bardağa, onun tabii frekansına uyan bir
frekansta bağırabilirseniz, daha doğrusu bir ses dalgası
gönderebilirseniz, bardağın tabii frekansı ile sesin frekansı
çakışarak, bardaktaki titreşimi kontrolsüz bir şekilde artırır,
bardak rezonansa girer ve sonuçta çatlayabilir veya kırılabilir.
İnsanlar günlük yaşamlarında pek fark etmemelerine rağmen rezonans
olayı, otomobilden, köprü dizaynına kadar mühendislerin en çok
zorlandıkları konulardan biridir. Hala bu nedenle, askerler bir
köprüden geçerlerken, yürüyüş adımlarının frekansları köprünün tabii
frekansı ile çakışıp, köprü yıkılmasın diye, köprülerden uygun adım
yürüyüşle geçmezler.
Otomobilde direksiyon mekanizması ile amortisörlerdeki titreşim aynı
frekansa gelince, rezonans sonucunda direksiyon şiddetli sarsılmaya
başlar. Mühendisler araba dizaynında parçaların biçimlerini,
yaylanmalarını ve ağırlıklarını, devir sayıları ve benzeri
faktörleri göze alıp rezonansı en aza indirmeye çalışırlar.
Peki bu rezonansın hiç iyi bir yönü yok mu? Var elbette. Örneğin
radyo istasyon dalgalarını ararken bu dalgaları yakalarsanız, kendi
alıcınızın frekansı ile birbirini tuttuğu an rezonansa girer,
genliği artar ve bu istasyonu işitmeye başlarsınız.