Sabun İle Deterjanın Farkı « Genel
Temizleme işi sanıldığı kadar basit değildir. Bir
mendilin bile yıkanmasında hayli karışık kimyasal ve elektriksel
olaylar olur. insanlar binlerce yıl temizlik işlerinde sabun
kullandılar. Sabunun ana maddeleri de hep aynı kaldı. Her sabun bir
alkali madde ile değişik türde bir yağın karışımıdır.
Sabun suda çökelme yapar, lavaboda, küvette halka şeklinde lekeler
bırakır. Sabunla yıkanan bardak ve tabaklarda lekeler oluşur.
Sabunla yıkanmış giysiler ütülenilirlerken sarı lekeler meydana
gelir. Sabunun bu olumsuz sonuçlarının sebebi, suda tabii olarak
mevcut olan mineral ve asitlerle reaksiyona girince çözülmesi ve
suyla akıp gitmesi zor moleküller oluşturmasıdır.
Sabun temizlemeyi sadece yumuşak sularla yapabilir. Kullanma suları
ise kalsiyum ve magnezyum tuzları ihtiva eden sert sulardır. Sabun
sert suda kesilir. Sert su sabunlanınca dokunmuş kumaşa sıkı sıkı
yapışan bir birikinti bırakır. Böylece sabunun da bir kısmı bir işe
yaramadan ziyan olmuş olur. Deterjanlar hem sert hem de yumuşak suda
yıkama özelliğine sahiptirler. Deterjan kelimesi Latince temizlemek
anlamına gelen 'detergere'den gelir.
Deterjanın ortaya çıkışının temel sebebi ise sabunun temizlemedeki
olumsuz Özelliği ve yetersizliği değildir. Sabun doğal olarak
yağlardan hazırlanır. Bu insanın besin kaynağının yanlış bir şekilde
tüketimi demektir. Sentetik deterjan ise petrolden ve kömürden
yapılır.
1890'larda üzerinde çalışılmaya başlanılan deterjanların yoğun bir
şekilde kullanımına II. Dünya Savaşı sırasında başlanılmıştır. Bu
zamanlarda deterjana duyulan ihtiyaç temizlemedeki üstün
özelliklerinden dolayı değil, sabun yapımında kullanılan yağların,
askeri araç ve silahlarda yağlama yağı olarak kullanılmasına duyulan
ihtiyaçtır.
Deterjanın moleküler yapısı ve temizleme prensibi sabunla aynıdır.
Sabun gibi kirleri, yağ lekelerini ve katı parçacıkları sökerek
bunların suda asılı durumda tutulmalarını sağlar. Ancak deterjan
sabunun yaptığı her işi yapabilirken sabun birçok kullanım alanında
deterjanın yerini alamaz. Deterjanın ıslatma ve etkileme kapasitesi
sabundan üstün olduğu gibi daha az miktarla aynı işi yapabildiğinden
daha da ekonomiktir.
Deterjanın temel özelliği suyun yüzey gerilimini azaltarak,
temizlenecek nesnenin içine iyice girmesini sağlamasıdır. Böylece
katı parçacıkların ve yağların oldukları yerlerden çıkmalarını
kolaylaştırır. Onların yeniden çökmelerini Önler. İçindeki kimyasal
maddeler sayesinde yağ ve katı kirden daha zor temizlenen ter ve kan
lekelerini bile temizler.
Deterjan suyun sertliğinden de etkilenmez. Asitli ortamlarda bile
etkilidir. Petro-kimya ürünlerinden yapılan deterjanın içinde ayrıca
elyaf koruyucu ve dağıtıcı maddeler, esanslar, boyayıcı ve
beyazlatıcı maddeler, cilt koruyucu kozmetikler ile kullanım yerine
uygun çeşitli katkı maddeleri vardır.
Deterjanın en önemli özelliklerinden biri köpüklenme gücüdür. Sert
sularda bile kolayca köpürür. Ne var ki bu özelliğin bir de olumsuz
yanı vardır. Atık sulardaki deterjan köpükleri arıtma tesislerinde
ayrıştırılmazlar. Bu suların akıtıldığı akarsu ve denizlerde
kirlenmeye neden olurlar. Bunun için artık 'yumuşak deterjan'
denilen, bileşenlerine kolayca ayrışabilen deterjanlar
üretilmektedir.