Sabun Kiri Nasıl Gideriyor « Genel
Aslında sabun bir antiseptik, yani mikrop öldürücü
değildir. Normal bir deri üzerinde, ölü deri hücreleri, kurumuş ter,
çeşitli bakteriler, yağlı ifrazatlar ve toz vardır. Sabunun özelliği,
mekanik olarak derimizin üzerinden bunların alınmasını sağlamasıdır.
Suyu ve yağı (ne yağı olursa olsun) aynı kaba koyarsanız
birbirlerine hiç karışmazlar aksine su ve yağ molekülleri arasında
birbirlerini iten bir güç vardır. Elimizi sadece su ile
yıkadığımızda, derimizin üzerindeki yağ tabakası, suyun derimize
temasına mani olur, onu dağıtır ve tam anlamı ile temizlik
sağlanamaz. İşte burada sabun devreye girer ve aracılık rolünü
üstlenir.
Sabunun bilinen tarihi 2000 yıldan da öncesine uzanır. Hatta
Anadolu'da 4000 yıl evvel Hititlerin yaktıkları bitkilerin külleri
ile ellerini temizledikleri bilinmektedir. Sabun, tarihinin her
döneminde ucuz ve kolay bulunabilen malzemelerden yapılmıştır.
Romalılar sabun yapabilmek için, kireç taşını ısıtarak kireç elde
etmiş, bu ıslak kireci sıcak ağaç külleri üzerine püskürtüp sonra da
karıştırmışlardır.
Oluşan gri çamuru sıcak su dolu bir kazana dökerek keçi yağı ile
saatlerce karıştırarak kaynatmışlardır. Kirli kahverengi kalın bir
tabaka oluşunca, soğumaya bırakmışlardır. Soğuma sonucu sertleşen
tabakayı parçalara bölerek sabun olarak kullanmışlardır.
İşte sabun budur. Her sabun kireç gibi bir alkali madde ile bir
çeşit yağın karışımıdır. Günümüzde alkali olarak kireç yerine
genellikle kostik soda kullanılıyor. Keçi yağı yerine de, sığır ve
koyun yağlarından elde edilen don yağları, hurma, pamuk çekirdeği ve
zeytinden elde edilen yağlar kullanılıyor.
Alkali ve yağdan meydana gelen sabun da anne ve babasının
özelliklerini taşır. Yani bir taraftan yağı severken diğer taraftan
suyu sever. Sabun moleküllerinin bir ucu yağı, diğer ucu da bir
alkali olan suyu çeker. Ellerimizi ovuşturduğumuzda yağ ve kirler,
dolayısıyla içindeki bakteriler parçalanır. Sabun molekülleri bu
yağlı kirleri sararlar suyla birleştirirler ve artık çözünemez hale
getirirler. Musluktan akan su ile de uzaklaşır giderler. Ellerin
kurulanması ile de bakterilerin çok sevdiği nemli ortam ortadan
kalkmış olur.
Günümüzün modern marketlerinde ise sabunun, bazı katkı maddeleri,
boyalar, parfümler, deodorantlar, bakteri giderici maddeler, kremler,
losyonlar ve reklamlarda söylenilen diğer maddeler eklenmiş hali ile
karşılaşıyoruz. Şampuan, diş macunu, tıraş kremi ve kozmetikler,
sabunun sodyumun değişik bileşikleri ile yapılmış diğer adlarıdır.
Eğer kostik soda yerine potasyum kullanılırsa, daha yumuşak olan
sıvı sabun elde edilir.