Kâğıt Nasıl Yapılıyor « Genel
Kleopatra, Konfiçyüs, Einstein, Edison, Ts'ai Lun.
Bütün bu kişilerin içinde insanlık tarihinin gelişimine en büyük
faydası olan kimdir dersek, herhalde Ts'ai Lun demezsiniz. Ama O'dur.
Ts'ai Lun günümüzden yaklaşık 2000 yıl önce Çin'de yaşayan bir
memurdu ve MS 105 yılında bugünkü kullanılan hali ile kağıdı icat
etti. Dutağacı kabuğu, kenevir ve kumaş paçavralarını suyla
karıştırarak ezdi, lapa haline getirdi, presleyerek suyunu çıkardı
ve bu ince tabakayı kuruması için güneşin altında ipe astı.
Aslında insanlar MÖ 3500 yıllarında bile üzerine yazı yazabilecek
çeşitli şeyler kullanıyorlardı. Kağıdın icadı sonraki devirlerde
Çinlileri dünyanın en gelişmiş kültürünün sahibi yaptı. Şaşırtıcıdır
ki, Orta Asya'ya 751, Bağdat'a ise 793 yılında ulaşan Ts'ai Lun'un
kağıt yapma metodu, Avrupa'ya 1000 yılda gelemedi. Avrupa'da ilk
kağıt ancak 1151 yılında İspanya'da yapılabildi.
Özellikle matbaanın icadı ile birlikte kağıda olan ihtiyaç gittikçe
büyüdü. Yeterli hammadde bulmakta zorlanıldı. Ayrıca bu şekilde
kağıt imalatı çok zaman alıyordu ve dünyanın bir çözüme ihtiyacı
vardı.
Kesin tarih bilinmiyor ama yaklaşık 18. yüzyılın başlarında Fransız
bilimci Rene-Antonie Ferchault de Reaumur ormanda ağaçların arasında
yürürken bir yaban arısı kovanı gördü. Yaban arıları evlerinde
olmadığından durup kovanı incelemeye başladı. Birden kovanın
kağıttan yapılmış olduğunu gördü. Peki onlar paçavra kullanmadan
kovanı nasıl yapıyorlardı? Sadece paçavra değil, kimyasallar, ateş
ve karıştırma tanklarını da kullanmıyorlardı. Arılar insanların
bilmediği neyi biliyorlardı ?
Aslında her şey çok basitti. Kısa bir gözlem sonucunda gördü ki,
yaban arıları ince dalları veya çürümüş kütükleri kemirir gibi
ağızlarına alıyorlar, burada mide sıvıları ve salyaları ile
karıştırıyorlar ve kovanlarını yapmada kullanıyorlardı. Reaumur
arıların sindirim sistemini de inceleyerek buluşunu 1719 yılında
Fransız Kraliyet Akademisi'ne sundu.
İlk kağıt makinesi 1798 yılında yapıldı. Ancak bu geniş bir kayışın
dönerek fıçıdaki lapayı aldığı ve ince kağıt haline getirdiği, her
dönüşte tek bir kağıt yapabilen basit bir makine idi. Silindirli
makine çok geçmeden 1809 yılında John Dickinson tarafından icat
edildi.
Günümüzde kağıt üretimi yüksek teknoloji ile ve tam otomatik olarak
yapılabilmektedir ama işlemin aslı esas olarak değişmemiştir.
Kağıtların arasındaki kalite farkını kullanılan lifin türü, lapanın
hazırlanışı, içine katılan malzemeler, kimyasal veya mekanik
metotlar belirler. Her ne kadar liflerin elde edilmesinde ağaçlar
ana kaynak ise de özellik taşıyan kağıtların yapılmasında günümüzde
sentetik lifler de kullanılmaktadır.