Helikopter Pervaneleri « Genel
Günümüz taşıtları içinde en çok yönlü ve şaşırtıcı
olanı helikopterdir. Üç boyutta da hareket edebilmesi, hemen hemen
her yere gidebilmesi nedenleri ile uçaklarla yapılamayan birçok özel
görevlerde de kullanılabilirler. Ancak helikopterlerin uçma
mekanizmaları uçaklara göre oldukça karışık, üretim maliyetleri de
daha yüksektir. Helikopterleri uçaklardan ayıran önemli özellikler,
havada asılı durabilmeleri, kendi eksenleri etrafında dönebilmeleri
ve geri geri uçabilmeleridir.
Uçaklarda gerekli gücü motor sağlar ama asıl havada kalabilmelerini
sağlayan kanatlarıdır. Helikopterlerde ise havada kalmayı sağlayan
motora bağlı pervanelerdir. Onları bir çeşit dönen kanat olarak
düşünebiliriz. Bir helikopterde iki veya daha fazla kanat olabilir.
Kanatlara hafif bir açı verilip, ana motor çalıştırılınca, dönen
kanatlar helikopteri kaldırmaya çalışır. Yerde iken sorun yoktur ama
havalanınca helikopterin gövdesi, pervanenin dönüş yönünün tersine
dönmeye başlar. İşte burada bu hareketi durdurabilecek ilave bir
güce ihtiyaç vardır.
Bu ilave gücü sağlamanın en kolay yolu, dönüş yönüne dik ilave bir
pervane koymaktır. Buna kuyruk rotoru denilir. Kuyruk rotoru aynen
uçak pervanesi gibi bir itiş gücü yaratır ve helikopterin gövdesinin
dönmesini dengeleyerek sabit kalmasını sağlar.
Kuyruktaki pervaneyi döndüren ayrı bir motor yoktur. Hareketini ana
motordan bir şaft ile alır ve altındaki dişli kutusu vasıtası ile
dönmesi gereken devirde döner. Helikopterleri tam olarak kontrol
edebilmek için ana ve kuyruk pervanelerinin ayarlanabilir olmaları
gerekir. Kuyruk pervanesinde kanatların eğimlerinin, yani açılarının
ayarlanması ile helikopterin kendi ekseni etrafında dönebilmesi
sağlanır.
Ana pervane ise çok önemlidir. Yükseklik değiştirmeyi, ileri ve geri
gitmeyi, dönmeyi o sağlar. Bunun için de inanılmaz derecede
dayanıklı olması gerekir. İşin asıl sırrı ise ana pervanenin dönen
kanatlarının eğiklik açılarının bir tam tur süresince değişmesidir.
Helikopterlerin havada hareketsiz kalabilmeleri için pervanelerin
açıları da sabit olmalıdır. Bu açıları tüm kanatlarda aynı anda
değiştirmekle alçalma ve yükselme sağlanır. Kanatlar arkaya
geldiklerinde açıları büyük, öne geldiklerinde daha küçük ise ileri
doğru hareket, tersi durumda da geriye doğru hareket sağlanır.