Gözlüğün Tarihçesi « Genel
Şüphesiz tarih boyunca tüm insanlarda görme kusuru
olmuştur. 13. Yüzyılda gözlük ortaya çıkıncaya kadar gerek doğuştan
gerekse sonradan göz bozukluğu olan insanlar, ömürlerini böyle
geçirmeye, iş yapamamaya hatta evden dışarı çıkamamaya mahkumdular.
Aslında gözlüğün ana malzemesi olan camın tarihi 4 500 yıl evveline
kadar gidiyor. Antik dünya insanlarının optik hakkında bilgileri
olduğu, camın belirli bir formunun cisimleri büyüttüğünü fark
ettikleri biliniyor. Halta milattan önce l000 yıllarına ait, büyüteç
olarak kullanılmış cam örneklerine Girit'teki kazılarda
rastlanılmıştır. Ne var ki büyütecin cam haline gelmesi çok zaman
aldı.
Gözlüğü ilk bulan kişinin kim olduğu bilinmiyor. İnsanlık tarihinin
büyük teşekkür borçlu olduğu, bu parlak buluşu gerçekleştiren
kişinin kim olduğu bütün araştırmalara rağmen hala sırrını koruyor.
Bu kişinin 1250 veya 1280 yıllarında Venedik'te yaşamış olması büyük
bir olasılık, çünkü 13. Yüzyılda, Ortaçağda Venedik, İtalya'da cam
üretimiyle ünlü olan bir yerdi.
İlk gözlüklerin mercekleri konveks, yani dışbükeydi ve sadece yakını
görme problemi olanların işlerine yarıyordu. Uzağı görme sorunu
olanların derdine çare olacak konkav (içbükey) merceklerin
üretilmesi için yüzyıl geçmesi gerekecekti. Görüldüğü gibi gözlüğün
tarih içindeki gelişmesi oldukça yavaştır.
Uzağı görme sorununu yani miyopluğu düzeltecek merceklerin ancak 15.
yüzyılda yapılabilmesinin sebebi o tarihlerde, gözlüğün daha çok
yakını okuma amaçlı kullanılması, uzağı görememenin o kadar
önemsenmemesi ve içbükey merceklerin imalinin daha zor ve pahalı
olmalarıydı.
Gözlük icat edildikten ancak 350 yıl sonra düşmeden yüzün ortasına
tutturulabildi. Aslında bu gözlük tarihindeki en son ve önemli
buluştu. Edward Scarlett 1730'da Londra'da sabit gözlük sapını icat
etti. Saplar kafaya göre ayarlanabildiği için gözlük burun üzerine
daha az ağırlık yapıyor, düşme tehlikesi de önlenmiş oluyordu.
Ancak tüm bu yavaş gelişmeye karşın gözlüğün insanlığa hizmeti büyük
oldu, en azından onların yaşama bağlılıklarını arttırdı. Matbaanın
icadından, basılan kitap ve gazete sayısının artmasından sonra
gözlük lüks olmaktan çıkıp tam bir ihtiyaç oldu.
14. Yüzyıl ortalarında İtalyanlar gözlük camlarına belki
şekillerindeki benzerlikten dolayı 'mercimek' anlamında 'lenticchie'
adını verdiler. İngilizcesi de 'lentis' olan mercimek, yaklaşık iki
yüzyıl gözlük camı anlamında da kullanıldı. Günümüzde kullanılan 'lens'
adının kökeni de bu sebeple mercimeğe dayanıyor.
İlk gözlükçü dükkanı 1783'de Philadelphia'da açıldı. Francis Mc
Allister dükkanında gözlükleri bir sepetin içine yığıyor, müşteriler
de bunları tek tek deneyerek gözlerine uygun geleni alıyorlardı.
İlk güneş gözlüklerinin 1430'lu yıllarda Çinliler tarafından
kullanıldığını biliyor muydunuz? Ateşte dumanın isi ile
kararttıkları gözlükler görme kusurlarını düzeltmek için değildi.
Sanılacağı gibi Güneş'ten korunmak için de değildi. Çinliler başta
mahkemeler olmak üzere bir çok yerde gözleri görünmesin, düşünceleri
göz ifadelerinden belli olmasın diye bu koyu renkli gözlükleri
takıyorlardı. Daha sonraları İtalya'dan Çin'e numaralı gözlükler de
getirildi ama Çinliler onların da çoğunu iste kararttılar.