Eski İnsanların Tuvaletleri « Genel
İnsanlar tarihlerinde çok uzun bir süre tuvalet
kullanmadılar. Başlangıçta hayvanlar nasıl yapıyorlarsa, onlar da
öyle yaptılar. İşlerini en yakın çalının dibinde veya bir ırmak
kenarında görebiliyorlardı. Ancak toplumlar geliştikçe, köyler,
kasabalar ortaya çıktıkça tuvalet ihtiyacını karşılamak için daha
uzak mesafelere gitme zorunluluğu doğdu. Ayrıca açıkta bırakılan
atıkların yarattığı kötü koku ve hastalık tehlikeleri de insanlarda
bu konuda bazı önlemler almanın zamanının geldiği bilincini
oluşturdu.
Binlerce yıl önce Sümerler, Mısırlılar ve Hindistan'da yaşayanlar
oturakta oturup, ihtiyaçlarını giderdikten sonra oturağa düşenleri
uzakta bir yerlere döküyorlardı. İki bin yıl önce ise Romalılar ilk
basit tuvaleti kullanmaya başladılar. Atıklar oturdukları deliğin
içine düşüyor, deliğin altından akan su onları uzağa taşıyordu.
Çiftçilerin, açık arazide çalışanların ise zaten böyle bir dertleri
yoktu. Tarlanın bir köşesine çukur kazıyor, çukur yeterince dolunca,
toprakla dolduruyor ve başka bir çukur kazıyorlardı. Geceleri ise
yataklarının altında bir lazımlık bulunduruyorlardı.
Ortaçağda kale ve şatolarda atık bir delik vasıtası ile binanın
etrafındaki su birikintisine düşürülüyordu. Bir yere tuvaletini
yapıp, onu bir tanktan gelen su ile sürükleyip, uygun bir yere
bırakma fikri ilk olarak Kraliçe 1. Elizabeth zamanında, 1589
yılında John Harrington'dan geldi. Ancak o zamanlar İngiltere'deki
evlerde ne böyle bir tankı dolduracak, ne de atığı alıp götürecek su
sistemi vardı.
Günümüzdekilere benzer bir tuvalet ancak iki yüzyıl sonra 1778'de
İngiltere'de bir saat yapımcısı olan Alexander Cumming tarafından
tasarlandı ve Joseph Bramah tarafından geliştirildi. Tuvaletlerden
evlere yayılan kötü koku ise 1849 yılında Stephen Green'in 'U'
şeklinde bir boruyu tuvaletin çıkışına monte etmesi ile son buldu.
Tuvaletlerin ve günümüzde lavaboların da altında bulunan bu 'U'
şeklindeki boruda her zaman bir miktar su kalır ve kokunun
oluşmasını önler.
Tabii o zamanlar tuvaletler dökme demirden yapılıyordu. Sonra düzgün
yüzeylerinin temizlenme kolaylığı bakımından seramik tuvaletler
üretilmeye başlanıldı. 1888 yılında ise tuvaletlere zinciri
çekilince suyu akan klozetler ilave edildi.
Bizde tuvaletler için hela, kenef, ayakyolu, WC., 00, yüznumara gibi
birçok isim kullanılır. 'WC.' İngilizce ismindeki 'Water Closet'in
baş harfleridir. Yüznumaranın hikayesi ise değişik. Eskiden
Fransa'da otellerde tuvaletler koridorların uçlarındaydı. Odaların
her birine birer numara verirken, tuvaletlere numarasız demişler ve
'00' diye işaretlemişlerdi. Fransızca'daki 'numarasız' kelimesi ile
' 100 numara' kelimesi hemen hemen aynı telaffuz edildiğinden, bizde
Fransızcası biraz kıt birinin tercüme hatası sonucu 'yüznumara'
olarak yerleşmiştir.