Buzlu Yola Tuz Atılması « Genel
Kışın çok kar yağışı alan bir bölgede yaşıyorsanız,
karayolları görevlilerinin yollardaki buzlanmayı gidermek için tuzu
kullandıklarını görmüşsünüzdür. Ancak tuz aynı zamanda dondurma
yapımında da kullanılmaktadır. Peki ama tuz, bu iki ters gibi
görülen işlevi nasıl becermektedir?
Herkesin sandığının aksine tuz suyun içinde şekerin eridiği gibi
erimez. Tuz buzun içine girince onu çözer. Tuz yine kalır ama buz
çözüldüğü için artık o su değil, tuzlu sudur ve erime noktası saf
sudan daha düşüktür.
Buzlanmış yollara tuz döküldüğü zaman, tuz önce buz ile çözümlenerek
bir buzlu su tabakası oluşturur ve bu çözeltinin donma noktası düşük
olduğundan, sıfırın altındaki sıcaklıklarda bile donmadan kalabilir.
Günümüzde ABD'de üretilen tuzun yüzde 45'i yollardaki buzun
eritilmesinde kullanılmaktadır.
Bilindiği gibi su, sıcaklığı sıfır dereceye varınca donar. Suya tuz
ilavesi ile bu donma sıcaklığı da düşer. Suya yüzde 10 tuz ilavesi
donma sıcaklığını -6 dereceye indirir. Yüzde 20 tuz karıştırılmış su
ise -16 derecede donar. Ancak yolun veya buzun ısısı -16 dereceden
de az ise artık tuzun erimede pek etkisi olmaz, sadece buzun üstünde
kalarak tekerleklerin kaymasını azaltabilir.
Dondurma yaparken de karışımın çevresinde çok düşük ısıya ihtiyaç
vardır. Dondurma karışımının etrafındaki ısının çok düşük olması,
ancak bu düşük ısıda karışımın donmaması gerekir. Burada eklenen tuz
karışımın sıfır derecenin altında bile donmadan dondurmanın
oluşturulmasını sağlar.
Hatırlarsanız 'Titanic' filminde okyanus suyunun ısısı sıfırın
birkaç derece altında olmasına rağmen, deniz suyunun yüzeyi,
içindeki tuz nedeni ile hala donmamıştı.