Bir Saat Niçin 60 Dakikadır « Genel
Bir gün, dünyanın kendi ekseni etrafında bir dönüşü
tamamladığında geçen süredir. Bunu herkes bilir. Aslında tam da öyle
değildir. Çünkü dünya kendi ekseni etrafında dönüşü sırasında
yörüngesi üzerinde güneşin etrafında da döndüğünden, güneşten
bakıldığında bir tam devri için geçen süre farklı gözlemlenir.
Neyse şimdi biz bunu karıştırmayalım ve bugün bütün dünyanın kabul
ettiği zaman sistemine bakalım;
o Bir yıl 12 aydır.
o Bir yıl 52 haftadır
o Bir ay 28-31 gündür.
o Bir ay 4-5 haftadır.
o Bir hafta 7 gündür.
o Bir gün 24 saattir.
o Bir saat 60 dakikadır.
o Bir dakika 60 saniyedir.
o Bir saniye 100 mili saniyedir.
Görüldüğü gibi, bir gün kaç saniyedir diye sorulduğunda bile kafadan
hesaplanamayacak kadar karışık bir bölünme. Önce gün 24'e, sonra
60'a, sonra bir daha 60'a bölünüyor. Saniyeden sonraki bölünmeler
ise ondalık sistemle gidiyor. İşte çocukların zaman hesaplarında
zorlanmalarının sebebi.
Bir günde niçin 24 saat olduğunu kimse bilmiyor. Bu rakamın güneş
saatini ilk kullanan Mısırlılardan kaynaklandığı sanılıyor. Yere
dikilen yüksek bir taşın gölgesi sabah batıya, akşam doğuya
düşüyordu ve Mısırlılar bu arayı altıya bölmüşlerdi. Dolayısı ile
bir gün 24 bölüm oluyordu.
12 sayısı 2, 3, 4 ve 6 ile bölünebildiğinden, o zamanlar en çok
kullanılan sayı birimi idi ki, bugün bile düzine adı altında sayı
birimi olarak kullanılmaktadır.
Mısırlılar ayrıca 30 günlük ay ve 360 günlük yıl takvimini
uyguluyorlardı.
Bugün bir dairenin 360 dereceye bölünmesinin sebebinin de bu olduğu
sanılıyor.
Yaklaşık 3 bin yıl önce, bugün Irak olarak bilinen yerde yaşayan,
Babilliler ise 60 sayısını matematik sistemlerinde temel olarak
almışlardı. 2, 3, 4, 6, 12, 15, 20 ve 30 ile bölünebilen ve 360'ı da
bölen bu sayı dakika ve saniyenin birimi olarak alındı. O zamanlar
için onluk sistem, yani on sadece 2 ve 5'e bölünebilen zavallı bir
sayı idi.
Saniyenin bölümleri ise o devirlerde ölçülemiyordu, ölçülebilmeye
başlandığında ise dünya ondalık sisteme geçmişti ve bu esas alındı.