Bilgisayarın Tavla Oynaması « Genel
İngilizce adı 'backgammon' olan, bizde ise İtalyanca
'tavola'dan geçmiş ismi ile 'tavla' olarak bilinen oyun, şans ve
kabiliyetin çok güzel dengelendiği, kazanmak için ikisinin de
gerekli olduğu, toplumun her seviyesinde ve her yerde oynanabilen
bir oyundur.
Tavla o kadar bilinen bir oyundur ki, burada kurallarından bahsetmek
bile ayıp olabilir. Tavlanın bilinen en eski oyunlardan biri olduğu,
5 000 yıl evvel Mısırlılar tarafından oynanmaya başlandığı,
Yunanlılar ve daha sonra da Romalılar tarafından oynanıp Avrupa'ya
yayıldığı biliniyor. Bu günkü oynanış kuralları 17. yüzyılda
İngiltere'de tekrar düzenlenmiş, 20. yüzyılın başlarında, 1920'lerde
ise çift zarla oynanmaya başlanmıştır.
Tavla, kırda, kahvede oynanabilmesi bakımından basit bir halk oyunu
olarak bilinmesine rağmen satranç gibi stratejik bir savaş oyunu
olup en az onun kadar, hatta araya şans faktörünün de girmesi ile
ondan daha zor bir oyundur.
Sonraki hamleleri düşünmeyi zorlaştıracak şans faktörü oyuna
eğlenceli bir yan katar. Oyunu kazandığınızda bunu kabiliyetinize
yorarken, kaybettiğinizde de kötü şansınızı suçlayabilirsiniz. Ancak
tavla şampiyonları şansın yanında oyunda, ihtimaller hesabını,
tahayyül ve sezgi yeteneklerini hatta psikolojik faktörleri bile
kullanırlar.
Günümüzde bilgisayarda, internet aracılığıyla dünyanın öbür ucundaki
kişilerle tavla oynanabiliyor. Bilgisayarla karşılıklı tavla
oynayabileceğiniz çok güzel programlar var. Ne var ki bu programlar
amatör bir seviyeden öteye geçemiyorlar. Satrançta olduğu gibi dünya
şampiyonlarını bile yenebilecek programlar üretilemiyor.
Bir bilgisayarın herhangi bir oyunu bir insan kadar veya daha iyi
oynayabilmesi için ya insandan daha akıllı olması yahut da belirli
bir sürede insandan daha çok iş yapabilmesi gerekir. Oyun
programlarında genel strateji akıl üzerine kurulamaz. Program bir
insanın yapamayacağı kadar kısa bir sürede, ilerde yapılabilecek
hamleleri ve karşı oyunları hesaplayabilecek şekilde hazırlanır.
Satranç oyununda her bir oyuncunun bir hamlede yapabileceği 20-30
değişik hareket vardır. Tavlada ise her iki zarı attığınızda zaten
21 tane değişik pozisyon gelme olasılığı vardır. Bu her bir pozisyon
da en az 4-6 değişik şekilde oynanabileceği, bir de çift atıldığında
4 kere oynanabileceği faktörlerini de hesaba katarsak, sadece bir
kerede tavlada kaç değişik oyun oynama olasılığı olduğu ortaya çıkar.
İşte bu durum tavla oyununun herhangi bir anında çok ileriye bakmayı,
sonraki hamleleri görebilmeyi ve tedbir almayı zorlaştırır. En basit
bir hesapta bile görülebilir ki tavlada 3 kere zarları atışta
oynanabilecek pozisyon sayısı 250 milyona ulaşır. Bunun analizini
yapabilmek bilgisayar için bile zordur.
Satranç gibi oyunlarda, bir kerede yapılabilecek hamleler
hesaplanırken en mantıksız ve yapılmaması gereken hamleler
çıkarıldığında geriye oynanması mümkün 5 bilemediniz 10 hareket
kalır. Halbuki tavlada her seferinde atılan zara bağlı olarak 21
değişik seçenek vardır. İşte bu nedenle programlamada arka arkaya
olabilecekler için bir fonksiyon türetip, yazılım yapabilmek içinden
çıkılmaz bir hale gelir.
Tavlada bir başka faktör de zamandır. Oyunun herhangi bir
kademesindeki durumu kavramada geçen zaman açısından insan,
bilgisayardan hala üstündür. Tabii bu arada pulları kırma, kritik
yerlerde kapı alarak rakibin zarı ne gelirse gelsin onu oynatmama,
gele atma gibi durumlar da göz önüne alınırsa, bilgisayarın tavla
oyununda niçin çok başarılı olamadığı ortaya çıkar.